Składa się on z wyrazu gei (sztuka) i sha (osoba). Chodzi tu o osobę uprawiającą tradycyjne, japońskie rodzaje sztuki, innymi słowy - artystę. W dialekcie regionu Kansai (w tym Kioto) używa się terminu geiko.

Gejsze są mistrzyniami w sztuce konwersacji, tańca, śpiewu i gry na tradycyjnych instrumentach japońskich (np. na shamisenie). Zajmują się też kaligrafią, ikebaną i innymi sztukami japońskimi. Zanim kobieta zostanie gejszą musi przejść sześcioletni okres bycia maiko.

Tradycja gejszy wywodzi się od mężczyzn-błaznów taiko-mochi lub hōkan (odpowiedników występujących w szlacheckiej Polsce błaznów). W późniejszych czasach dołączały do tego zawodu kobiety, dla odróżnienia zwane onna-geisha czyli "kobieta gejsza". Obecnie gejszami zostają wyłącznie kobiety.

Gejsze nie były i nie są prostytutkami. Prostytutki stanowiły osobną grupę zawodową — yūjo. Błędny wizerunek gejszy jako prostytutki na Zachodzie wziął się od tego, że Amerykanie okupujący Japonię po drugiej wojnie światowej korzystali z usług prostytutek (yūjo), które często podawały się za gejsze.

Gejsze zamieszkują w domach zwanych okiya (w Tokio geishaya), a chadzają na przyjęcia głównie do tradycyjnych herbaciarni ochaya. Gejsze są ekspertkami w zakresie cha-no yu (ceremonii herbacianej). Początkowo ubierały się bardzo skromnie, choć ze smakiem i chlubiły się su-gao, czyli twarzą bez makijażu. W opinii Japończyków uchodziły za ideał bijin (pięknej kobiety).

Gejsze odgrywały znaczącą rolę w gospodarce i polityce Japonii. W epoce Meiji mówiono, że ambitny urzędnik powinien mieć dwa cele w życiu: wziąć za żonę gejszę i zostać ministrem. Jednak nawet gejsze nie będące żonami urzędników posiadały ogromne wpływy. Przykładem były np. O-koi-san (oficjalna metresa księcia Tarō Katsury), czy Momokichi (kochanka księcia Tomomiego Iwakury).

Pod koniec XX wieku popularność gejsz spadła. Teraz zaczynają się nimi interesować bogaci klienci zagraniczni, ale ich przyszłość nie jest pewna. Odegrały znaczącą role w kształtowaniu się kultury japońskiej.